Kompleks leśny
W granicach regionu (część południowo – zachodnia) znajduje się fragment dużego kompleksu leśnego – Borów Stobrawskich – sięgającego aż do Odry, a tworzonego przez bory sosnowe ok. 42% powierzchni. Lesistość regionu to 30% powierzchni.
W Borach Stobrawskich około 20% stanowi bór mieszany wilgotny, zaś resztę lasy mieszane (wilgotne i świeże). Pozostałe siedliska to około 7% ogółu. W dzielnicy Wrocławskiej większy udział (ok. 18%) ma las mieszany świeży, mniejszy zaś bory wilgotne. W krainie tej większy udział mają również łęgi i olsy (ok. 10% ). Omawiane kompleksy leśne obfitują w runo leśne (jagody i borówki). Występuje tu również wielkie bogactwo grzybów (prawdziwki, kurki, maślaki, podgrzybki) oraz obfitość zwierzyny płowej: sarny, dziki, jelenie, zające, kuny, lisy. Tereny te mogą, więc być bardzo atrakcyjne zarówno dla grzybiarzy, jak i dla myśliwych.
Źródła solanki
Na terenie gminy Wołczyn występują źródła solanki. Solanka chlorowo – sodowo – wapniowo – bromowo – żelazisto – borowa, posiada atest Ministra Ochrony Środowiska kwalifikujący do zastosowania w balneologii (jakość tych wód jest porównywana do wód ciechocińskich; najefektywniej można je zastosować zarówno do kąpieli, jak i do inhalacji); Pokłady źródeł termalnych znajdują się w promieniu 14 km od wykonanego odwiertu, co oznacza, iż rozlewisko ma średnicę prawie 30 km. Zasoby wód są bardzo duże – przy wydobyciu 7 m3/h starczą na ok. 30 lat.
Cieki wodne
Doliny rzeczne są elementem wzbogacającym krajobraz gmin. Stanowią ostoje roślinności i fauny typowej dla ekosystemów przywodnych, modyfikują warunki klimatyczne i wodne w najbliższej okolicy.
Stobrawa – prawobrzeżny dopływ Odry, o długości 77,6 km. Jej źródła znajdują się w środkowej części powiatu oleskiego. Płynie na zachód prawie równoleżnikowo, uchodzi do Odry pomiędzy ujściem Nysy Kłodzkiej i Brzegiem.
Budkowiczanka – największy (55,5 km) dopływ Stobrawy, ma źródła również na terenie powiatu oleskiego.
System rzeczny regionu uzupełniają:
1. Liczne, małe, krótkie cieki wodne o znacznym stopniu zagęszczenia sieci. Należą do nich: Wołczyński Strumień (Wołczynka), Kluczborska Struga – na terenie gminy Wołczyn; Baryczka (prawobrzeżny dopływ Stobrawy), Struga (prawobrzeżny dopływ Baryczki), Kujakowicki Potok (lewobrzeżny dopływ rzeki Baryczki), Bogacica, Borkówka (prawobrzeżny dopływ Bogacicy); Potok Leśny (prawobrzeżny dopływ Borkówki), Czarna Woda, Opusta, Borkówka, Budkówka.
2. Lokalne zbiorniki wód powierzchniowych w postaci stawów hodowlanych i innych zbiorników wodnych. Są to m.in.: Czarny Staw, Jezioro Dąbrowiak, Jezioro Czarne.
Rezerwaty
Rezerwaty przyrody, w myśl ustawy o ochronie przyrody, są obszarami obejmującymi naturalne lub mało zmienione ekosystemy, określone gatunki roślin i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej mające istotną wartość ze względów naukowych, kulturowych, krajobrazowych i dydaktycznych.
Leśny Rezerwat Przyrody “Bażany” – znajduje się na terenie gminy Kluczbork (zajmuje 22,02 ha), chroni naturalny drzewostan sosnowy – jedyny na tym terenie, rosnący na wydmach, z obfitym stanowiskiem jałowca. Występują w nim rośliny chronione: widłak jałowcowaty i kruszyna pospolita.
Leśny Rezerwat Przyrody “Krzywiczyny“– położony na terenie gminy Wołczyn. Zajmuje powierzchnię 19,70 ha i obejmuje fragment lasu mieszanego, który zawiera 126-letni drzewostan jodłowy z domieszką świerka, modrzewia i sosny. Na terenie rezerwatu występują okazy jodły pospolitej Abies Alba w wieku 130 – 150 lat. Jest to najdalej na północ wysunięte stanowisko jodły naturalnego pochodzenia. Oprócz jodły występują tu: sosna zwyczajna, świerk pospolity, dąb szypułkowy, grab zwyczajny, modrzew europejski oraz buk zwyczajny. Jodła osiąga tu wysokość do 45 m i obwód powyżej 3 m.
Leśny Rezerwat Przyrody “Komorzno“– utworzony na terenie gminy Wołczyn w celu ochrony fragmentu buczyny pomorskiej najdalej wysuniętego na południe (185-letnie buki). Zajmuje powierzchnię 3,70 ha. Buczyna tworzy tu zespół dość zubożały w stosunku do zbiorowisk pomorskich, ale interesujący ze względu na występowanie daleko od jej typowego rozmieszczenia. W rezerwacie dominującym gatunkiem jest buk zwyczajny Fagus sylvatica, który miejscami tworzy drzewostany czyste bez domieszek. Oprócz buka występuje tu również sosna zwyczajna, grab zwyczajny oraz dąb bezszypułkowy.
Leśno-Stawowy Rezerwat Przyrody “Smolnik”– położony na obszarze gminy Lasowice Wielkie, w miejscowości Szumirad na terenie Stobrawskiego Parku Krajobrazowego. Jest to rezerwat częściowy o powierzchni 26,15 ha, utworzony w 1958 roku. Jest jednym z dwóch na Opolszczyźnie rezerwatów florystycznych. Dla potrzeb naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych objęto ochroną staw ze stanowiskiem kotewki orzecha wodnego – Trapa natans (przedstawiciela chronionego gatunku roślin wodnych) oraz przylegający do zbiornika las o charakterze naturalnym. W granicach rezerwatu istnieje wiele chronionych i rzadkich gatunków flory, takich jak: rosiczka okrągłolistna, bagno zwyczajne, bobrek trójlistkowy i inne. Z gatunków zwierząt licznie reprezentowane są ptaki w tym: bocian czarny, zimorodek, dzięcioł zielony, łabędź niemy, wodnik. Przepływająca przez rezerwat rzeka Budkowiczanka jest miejscem bytowania bobrów i wydr.
Florystyczny Rezerwat Przyrody “Kamieniec”” – wcześniej użytek ekologiczny “Kamieniec” – przemianowany na rezerwat przyrody na mocy rozporządzenia Wojewody Opolskiego nr P/8/2001 z dnia 19 lipca 2001 roku. Znajduje się na terenie gminy Lasowice Wielkie i zajmuje powierzchnię 2,67 ha. Przedmiotem ochrony jest bagno – teren podmokły i niedostępny, porośnięty trzciną, tatarakiem, kępami olch i wierzby. Celem ochrony jest zachowanie tego obszaru ze względu na ciekawy zespół roślinny oraz miejsce bytowania i żerowania zwierzyny łownej.
Parki naturalne i krajobrazowe
Stobrawski Park Krajobrazowy
Położony jest on na terenie gminy Wołczyn (obejmuje ok. 10% jej powierzchni w południowo-wschodniej części – tereny leśne w sołectwach Wierzchy i Szum) i niewielki jego fragment na terenie gminy Kluczbork (okolice Nowej Bogacicy i Zameczka). Jest największym parkiem krajobrazowym w województwie opolskim
Granice parku obejmują znaczną część doliny Odry, Nysy Kłodzkiej i Stobrawy wraz z terenami leśnymi należącymi do dużego kompleksu Lasów Stobrawsko-Turawskich.
Walory, które zadecydowały o powołaniu Parku to:
-występowanie wielu chronionych i zagrożonych roślin, zbiorowisk roślinnych i zwierząt,
-występowanie jednego z większych, lądowych obszarów wydmowych,
-występowanie ekosystemów typowych dla dużych rzek: licznych starorzeczy, kompleksów grądów, olsów, łęgów i łąk zalewowych,
-występowanie ostoi ptactwa o znaczeniu międzynarodowym,
-wysoka lesistość terenu, w tym lasów zróżnicowanych gatunkowo i siedliskowo,
niska gęstość zaludnienia i uprzemysłowienia.
Pomniki przyrody
Pomniki przyrody to pojedyncze, bądź grupowo występujące twory przyrodnicze szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno-pamiątkowej bądź krajobrazowej.
GMINA KLUCZBORK
·olsza czarna w Kluczborku, obwód 390 cm, wysokość 30 m, wiek ok. 190 lat, najstarszy okaz w Polsce (koło dworca kolejowego),
·dąb szypułkowy w Kluczborku, obwód 440 cm, wysokość 23 m, wiek 320 lat,
·dąb szypułkowy – Nowa Bogacica, leśniczówka Piec,
·dęby szypułkowe (9 szt.) – przy drodze Nowa Bogacica – Piec,
·cisy pospolite (16 szt.) – Kluczbork.
GMINA WOŁCZYN
·lipa drobnolistna w Duczowie Wielkim , wiek 170 lat,
·dąb szypułkowy, wiek 270 lat – osobliwość: zrośnięte ze sobą od ponad 150 lat,
·buk zwyczajny w Komorznie, wiek 320 lat,
·modrzew europejski w Skałągach
·aleja dębowa w Gierałcicach
·głaz narzutowy w Wierzbicy Dolnej – blok skandynawskiego granitu różowego (przy drodze z Wierzbicy do Włoch).
GMINA LASOWICE WIELKIE
·dąb szypułkowy w Gronowicach,
·dąb szypułkowy w Ciarce,
·dąb szypułkowy w Lasowicach Małych, wiek 250 lat,
·dąb szypułkowy w Szumiradzie,
·modrzew europejski w Szumiradzie, wiek 200 lat,
·buk zwyczajny w obrębie Jełowa, wiek 200 lat,
·grupa trzech dębów szypułkowych w Lasowicach Małych, 400 – letnie.
Obszar chronionego krajobrazu
Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach. Jest to teren wartościowy ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.
Obszar Chronionego Krajobrazu Lasów Stobrawsko–Turawskich – zajmuje północną część województwa opolskiego (prawie 1/4 jego powierzchni) i obejmuje rozległy, rozczłonkowany kompleks leśny o całkowitej powierzchni 118 367 ha, z czego 19 800 ha znajduje się na terenie gminy Lasowice Wielkie (zajmując 94% jej ogólnej powierzchni), a 2 367 ha na terenie gminy Wołczyn (granica Obszaru w gminie Wołczyn przebiega na południe od linii Markotów Duży, Gierałcice, Brynica, Wierzbica Górna i Duczów Mały, głównie skrajem kompleksów leśnych) oraz na terenie gminy Kluczbork (na południe od Bażan).
Lasy Stobrawsko–Turawskie objęto ochroną ze względu na znaczące walory przyrodnicze i krajobrazowe, atrakcyjność turystyczną i słabe zurbanizowanie. Duże kompleksy leśne, silnie rozwinięta granica lasu, polodowcowa rzeźba terenu, harmonijny krajobraz wzbogacony licznymi alejami drzew oraz starymi parkami i zadrzewieniami, a także liczne stanowiska roślin i zwierząt chronionych stanowiły podstawę do objęcia ochroną prawną tak rozległego obszaru.
Zabytkowe parki
Zabytkowe parki przypałacowe, podworskie i miejskie objęte ochroną konserwatorską znajdujące się w rejestrze zabytków.
GMINA KLUCZBORK
· Bąków; zabytkowy park przypałacowy
· Bogdańczowice; zabytkowy park, XIX w.
· Kluczbork; park miejski, ogród willowy (park)
· Maciejów; zabytkowy park pałacowy XVIII/XIX w.
· Smardy Dolne; zabytkowy park pałacowy II poł. XIX w.
GMINA WOŁCZYN
· Park podworski w Brzezinkach. Park objęty ochroną konserwatorską znajdujący się w rejestrze zabytków (nr rejestru 22/78)
· Park w Duczowie Małym XIX w. Park objęty ochroną konserwatorską znajdujący się w rejestrze zabytków (nr rejestru 30/78)
· Park podworski w Gierałcicach pocz. XIX w. Park objęty ochroną konserwatorską znajdujący się w rejestrze zabytków (nr rejestru 1/76)
· Park podworski w Komorznie XVIII-XIX w. Park objęty ochroną konserwatorską znajdujący się w rejestrze zabytków (nr rejestru 12/76)
· Park podworski w Krzywiczynach XVIII w. Park objęty ochroną konserwatorską znajdujący się w rejestrze zabytków (nr rejestru 17/77)
· Park podworski z aleją dojazdową w Rożnowie I poł. XIX w. Park objęty ochroną konserwatorską znajdujący się w rejestrze zabytków (nr rejestru A-13/76)
· Park w Skałągach. Park objęty ochroną konserwatorską znajdujący się w rejestrze zabytków (nr rejestru 14/76)
· Park w Świniarach Wielkich XVIII/XIX w. Park objętyochroną konserwatorską znajdujący się w rejestrze zabytków (nr rejestru 18/77)
· Park z aleją dojazdową w Wąsicach. Park objęty ochroną konserwatorską znajdujący się w rejestrze zabytków (nr rejestru 26/78)
· Park w Wierzbicy Dolnej XIX w. Park objęty ochroną konserwatorską znajdujący się w rejestrze zabytków (nr rejestru 25/78)
· Park przypałacowy w Wierzbicy Górnej XVIII/ XIX w. Park objęty ochroną konserwatorską znajdujący się w rejestrze zabytków (nr rejestru 19/77)
· Park miejski w Wołczynie, II poł. XIX w. Park objęty ochroną konserwatorską znajdujący się w rejestrze zabytków (nr rejestru 3/76)
GMINA LASOWICE WIELKIE
· Jasienie; zabytkowy park podworski, poł. XIX w.
· Lasowice Małe; zabytkowy park podworski, XIX w.
· Lasowice Wielkie; zabytkowy park dworski, I poł. XIX w.
· Szumirad; park wiejski
· Tuły; zabytkowy park pałacowy XVIII-XIX w. – własność prywatna
· Wędrynia; zabytkowy park pałacowy – własność prywatna